Jeugdtrauma
Onverwerkt jeugdtrauma is de voornaamste oorzaak van angststoornissen en depressie op latere leeftijd. Bij een jeugdtrauma gaat het om de gevolgen van stressvolle en traumatische gebeurtenissen in de kindertijd. Die gevolgen zijn vaak schadelijk en hebben invloed op psychologisch (hoe je voelt en denkt), biologisch (hoe je lichaam functioneert) en sociaal (hoe je met anderen omgaat) niveau. Het gaat hierbij om herhaaldelijke of langdurige gebeurtenissen die grote gevolgen kunnen hebben in het verdere leven. Dit wordt ook wel Traumatype II genoemd.
Een jeugdtrauma kan ontstaan door:
- Emotionele, lichamelijke of seksuele mishandeling
- Aanhoudende en langdurige emotionele of lichamelijke verwaarlozing
- Getuige zijn van aanhoudend en langdurig geweld (verbaal en/of fysiek) in het gezin
- Verkeren in oorlogsomstandigheden en / of hebben moeten vluchten
- Langdurig moeten ondergaan van pijnlijke medische handelingen
- Meerdere traumatische verliezen
Maar er zijn natuurlijk meerdere negatieve jeugdervaringen die grote gevolgen kunnen hebben. Bij jeugdtrauma is een lange periode van onveiligheid, machteloosheid en hulpeloosheid kenmerkend. De overweldigende gebeurtenissen herhalen zich steeds en kunnen niet worden vermeden. Juist degenen die het kind zouden moeten beschermen en waarop het kind zou moeten kunnen vertrouwen, zijn de oorzaak van deze gebeurtenissen. En dat allemaal in de periode dat de basis voor je persoonlijkheid wordt gevormd.
Hoe reageert een kind op trauma?
Kinderen, en zeker kleine kinderen, zijn volledig afhankelijk van hun ouders of verzorgers; zij kunnen daadwerkelijk niet vechten of vluchten in voor hen bedreigende situaties. Een kind zal dus altijd bevriezen en verstarren. Omdat een kind niet kan ontsnappen voelt het zich hulpeloos. Het begrijpt ook niets van de situatie. Als reactie op voortdurende bedreigende of nare situaties zal het zich gaan aanpassen. De eigen gevoelens tellen dan niet meer mee, het kind maakt zich als het ware onzichtbaar. Vaak voelt het kind zich verantwoordelijk voor de problemen die de daders veroorzaken; het zal dan alles doen om herhaling van de problemen te voorkomen. Tegelijkertijd zal de eigenwaarde en het zelfvertrouwen afnemen of verdwijnen.
Lees ook: Wat is een trauma?
Gevolgen van jeugdtrauma
Chronische traumatisering in de jeugd kan ernstige gevolgen voor de ontwikkeling van het kind hebben. Ook zijn er grote gevolgen voor de manier waarop men op volwassen leeftijd latere stressvolle situaties het hoofd biedt, voor de regulatie van emoties en het aangaan en onderhouden van relaties. Het opgroeien in een onveilige gezinssituatie en/of schoolomgeving belemmert en verhindert dat een kind een innerlijk gevoel van veiligheid kan ontwikkelen. Omdat het zich voortdurend aanpast en op de hoede is, stagneert de ontwikkeling van een gezonde persoonlijke identiteit. (Lees hierna basisbehoeften van een kind en reactie van een kind op trauma.) Mensen die dit hebben meegemaakt komen vaak in therapie met de uiteindelijke uitspraak: ik weet niet meer wie ik zelf ben, ik weet niet wat ik zelf wil. Angststoornissen en depressie vinden vaak hun oorzaak in onverwerkte jeugdtrauma\’s of onvervulde basisbehoeften. We zijn allemaal kind geweest. Hoe was het voor jou toen jij klein was?
Voortdurend stress
Een kind dat in een traumatiserende omgeving opgroeit ervaart voortdurend stress. Deze stress gaat gepaard met een voortdurende hyperactivering van het autonoom zenuwstelsel. Tegelijkertijd zal een kind zich kalm proberen te houden om niet nog meer narigheid over zich af te roepen. Het moet dus ook nog eens de hyperactivering onderdrukken. Uiterlijk kan het volkomen kalm lijken, maar van binnen voelt dat helemaal niet zo! Deze reactie wordt een automatisme. Hierdoor kun je op latere leeftijd moeite krijgen om met stressvolle situaties om te gaan.
Bekijk de video over ingrijpende jeugdervaringen
Nadine Burke Harris is kinderarts en oprichter en CEO van het Center for Youth Wellness. Zij laat op boeiende wijze zien hoe groot de impact van ingrijpende jeugdervaringen is.
Lees meer over de gevolgen van jeugdtrauma en de Adverse Childhood Experiences study, de ACE study, die Nadine Burke noemt in haar voordracht.
In december 2018 verscheen haar prachtige boek: Ingrijpende jeugdervaringen en gezondheidsproblemen, het helen van adverse childhood experiences (ACE’s).
Basisbehoeften van een kind
Een kind beschikt nog niet over de vaardigheden en kennis zoals een volwassene die heeft. Een klein kind is nog geheel afhankelijk van zijn ouders en gaat zich op alle fronten nog helemaal ontwikkelen (fysiek, psychisch, sociaal). Om zich goed te kunnen ontwikkelen heeft het aandacht, steun en verzorging nodig van de ouders of verzorgers. Om tot een stabiele en zelfstandige volwassene te kunnen opgroeien dient er aan een aantal basisvoorwaarden te worden voldaan.
- Veiligheid: Een kind moet kunnen rekenen op een of meer betrouwbare volwassenen die zorgen voor een veilige omgeving.
- Verbondenheid met anderen: Een gevoel van bij anderen te horen en met hen kunnen delen wat je meemaakt, denkt en voelt.
- Autonomie: vanuit een veilige situatie moet een kind de wereld kunnen gaan onderzoeken en leren op eigen benen te staan. Opvoeders moeten het kind steeds meer loslaten, zodat het kind kan opgroeien tot een autonome (zelfstandige) volwassene.
- Zelfwaardering: het kind moet voldoende worden gewaardeerd om wie hij is en wat hij kan, zodat het een stevig gevoel van eigenwaarde kan ontwikkelen.
- Zelfexpressie: het uitdrukken van je mening en gevoelens ten opzichte van de ander moet geleerd en gestimuleerd worden zonder te knellende regels en voorschriften.
- Realistische grenzen: om met andere mensen samen te kunnen leven moet een kind de spelregels leren waarmee het zijn autonomie en zelfexpressie kan afstemmen op de anderen. Kinderen moeten ook leren omgaan met frustraties als zij met grenzen of moeilijkheden worden geconfronteerd.
Wat heb jij vroeger gemist?
Helaas verlopen de jeugdjaren niet voor iedereen optimaal. Zonder ouders als de grote boosdoeners te willen aanwijzen (zij wisten vaak ook niet beter en zijn ook gevormd door wat zij zelf hebben meegemaakt), kun je toch zo je kwetsuren oplopen.
Als er niet aan de fundamentele basisbehoeften van jou als kind werd voldaan, kun je hier in latere jaren problemen door krijgen. De gebeurtenissen in je jeugdjaren bepalen hoe jij later over jezelf en anderen denkt. Onbewust vorm je basisovertuigingen over hoe het leven in elkaar steekt. Bijvoorbeeld: ‘Ik sta overal alleen voor’, ‘niemand begrijpt mij’, ‘niemand is echt te vertrouwen’. De kwaliteit van de vroege relatie met je ouders en omgeving zetten ook een stempel op hoe jij zelf later je relaties met anderen ervaart en vormgeeft.
Lees ook: wat is een trauma.
Emotionele verwaarlozing en emotioneel misbruik
Jeugdtrauma is een breed begrip. Of iemand later problemen krijgt is afhankelijk van hoe iemand als kind bepaalde gebeurtenissen heeft beleefd. Het gaat daarbij nadrukkelijk niet om de aard van de gebeurtenissen zelf. Traumatiserende gebeurtenissen betreffen vooral: Emotionele verwaarlozing, emotioneel misbruik, lichamelijk misbruik en seksueel misbruik. Uit recente studies blijkt dat emotionele verwaarlozing en emotioneel misbruik het meeste voorkomen. Bovendien blijkt dat de gevolgen van emotionele verwaarlozing en emotioneel misbruik net zo ernstig kunnen zijn als de gevolgen van lichamelijk en seksueel misbruik! Met name angsten en depressie zijn meestal terug te voeren naar traumatische of negatieve ervaringen in je jeugd.
Blijf niet worstelen met problemen!
Soms leg je helemaal niet de link naar vroegere gebeurtenissen. Ervaar jij wel klachten? Doe dan eens de test negatieve jeugdervaringen.
Een Andere Blik op je Ik kan je helpen. Wat er allemaal gebeurd is kunnen we helaas niet terugdraaien, maar we kunnen wel iets aan de gevolgen doen. Je hoeft niet gestrest, angstig of depressief door het leven te gaan! Integrale therapie is uitermate geschikt voor het diepgaand verwerken van problemen die voortkomen uit vroegere nare ervaringen, ook van ervaringen die je je nu niet meer zo herinnert.
